18 February 2022

Komponete sira komputador no funsaun ida-idak

Komponente sira komputador no funsaun ida-idak

https://biotekfmf.blogspot.com
komponete sira komputador
    Hallooo...belun sira di'ak ka lae??? espera imi hotu di'ak, fresku, matak nafatin😆 Liu husi artigu ida ne'e Biotek-fmf hakarak lori belun sira atu konese di'ak liu tan kona-ba komponete sira iha komputador no mos funsaun kada komponente. Tempu agora ema hotu hatene no rona liafuan komputador maibe, iha balun ne'ebe mak seidauk hatene funsaun husi komponente komputador, tamba ne'e mak Biotek-fmf halo artikulu ida kona-ba komponente sira komputador no funsaun ida-idak nian.

     Normalmente komponente kompotador fahe ba kategoria haat (4) mak hanesan ; komponente hatama (input device), komponente prosesamentu (processing), komponente fo sai resultadu (output device) no komponente aumenta hanesan armazenamentu (Storage device).

Komponente komputador no funsaun ida-idak nian :

1. Casing CPU

Casing CPU mesak nia funsaun atu rai komponete sira hanesan motherboard, hard disk flopy disk, CD-Rom, Power supplay no seluk-seluk tan. Casing refere kompara ho ema karik nia hanesan roupa ne'ebe mak ita hatais.

2. Motherboard /Mainboard 


Motherboard iha tetun ita hanaran inan ba komputador, maiboard, baseboard, hanesan kuadru sirkuitu imprimir (Printed Circuit Board - PCB ). Komponente ida ne'e importante tebes iha komputador ida nia laran. Tamba motherboard mak komponente hotu-hotu hanesan Hardisk, CPU, RAM, Sound card, video card bele halo ligasaun no komunika ba malu iha komputador ida.

3. Processor /CPU (Central Processing Unit)

Processor /CPU (Central Processing Unit) se komponent ida ne'e ita kompara ho ema nia hanesan kakutak ba komputador,  nia funsaun atu halo prosesamentu ka ezekuta ba dadus sira ne'ebe mak ita hatama (hala'o hela). Ezemplu ; ita hanehan butaun ALT + F4 maka automatika programa ne'ebe ita loke hela ne'e sei taka, tamba instrusaun refere manda husi CPU/prosesor.
Baibain, molok atu sosa komputador ida, primeira ita haree uluk espesifiku komputador refere. Ezemplu : prosesor 32 bit diferente ho prosesor 64 bit, signifika komputador ne'ebe prosesor 64 bit servisu di'ak liu duke prosesor 32 bit. Ho ida ne'e mak molok atu sosa komputador ida hare didiak espesifiku CPU atu nune'e bele tuir ita nia presiza/hakarak. Alein de ne'e atu sosa prosesor ida ita tenke buka hatene uluk, socket prosesor nia modelu saida mak iha motherboard ne'e, karik socket AM2, socket LGA 775 ou seluk tan.

4. Hard Disk / Disku duru

https://biotekfmf.blogspot.com
Hard disk hanesan komponente fisiku komputador ne'ebe nia funsaun atu rai dadus sira iha komputador laran ho permanente. File hotu-hotu ne'ebe mak ita hatama no rai iha komputador hotu-hotu nia rai fatin mak Hard disk /disku duru. Hard disk laos de'it atu rai file sira hanesan imajen, video, musika no dokumentus, maibe hard disk mos rai sistema operasaun iha laran. Hard disk iha modelu hanesan : IDE, SCSI, SATA no seluk tan.

5. Optical Drive

belun sira hatene CD ka DVD ? Instrumentu rua refere hanesan hardware ne'ebe armazenamentu rai media dadus. Ho ida ne'e optical drive hanesan komponente fisiku komputador ne'ebe nia funsaun hanesan ho komponente hard disk no flash disk, ne'ebe atu rai dadus. Optical drive iha tipu oi-oin hanesan tuir mai :
1. CD-ROM (Compact Disk - Read Only Memory) ekipamentu ne'ebe nia funsaun so bele lee deit CD
2. CD-RW (Compact Disk - Rewritable) ekipamentu ne'ebe nia iha funsaun rua, mak ; atu lee CD no hakerek CD
3. DVD - ROM (Digital Video Disk - Read Only Memory) ekipamentu neebe so bele lee deit CD no DVD
4. DVD Combo : ekipamentu ne'ebe lee CD no DVD, alein de ne'e, bel hakerek CD maibe labele hakerek DVD
5. DVD - RW : ekipamentu ne'ebe nia funsaun komplik, alende lee CD no DVD bele mos rai ou hakerek CD no DVD

6. RAM (Rondom Acces Memory)


RAM (Rondom Acces Memory) hanesan komponente fisiku komputador ne'ebe nia funsaun atu rai dadus provizoriu, iha momentu ne'ebe programa lao hela ou komputador hala'o serbisu moris hela mak dadus ka dokumentus sira ne'e bele asesu ho acak ou rondom.
Jeralmente modelu RAM ne'ebe iha komputador laran mak chip. Chip refere ita bele aumenta karik slot RAM iha motherboard refere. Bainhira aumenta espesifiku RAM iha komputador refere mak servisu loading ka prosesa moos aumenta lalais iha komputador refere. Modelu espesifiku RAM maka hanesan : SD RAM, DDR , DDR 2, DDR 3.

7. Power Supplay

Power Supplay nia funsaun atu maneja eletrisidade ka redus korente eletrika (arus listrik) husi DC ba AC, no distribui korente eletrika ba komponente sira iha casing laran.
Power supply iha tipu rua mak hanesan tuir mai :
1. Power supply AT : power supply ida ne'e, ne'ebe iha fiu power/fiu korente atu liga ba iha motherboard fahe ba parte rua ho konektor, mak hanesan : konektor P8 no konektor P9.
2. Power supply ATX : power supply ida ne'e iha fiu power/fiu korente iha hamutuk 20 pin/riti ne'ebe hamutuk sai ida de'it hodi liga ba iha motherboard.

8. Keyboard /Tekladu



Keyboard ou iha tetun hanaran tekladu hanesan komponente fisiku (input device) komputador. ne'ebe  nia funsaun mak atu hatama karakter alfabetu no numeru no simbolu ba iha komputador.
Ho mudansa teknolojia ne'ebe avansadu nune'e keyboard mos mudansa. Agora daudaun, keyboard uza ona ho formatu standar QWERTY ne'ebe legal ona hanesan standar internasional. Keyboard hanesan kuadru hakerek (papan ketik) ne'ebe iha butaun barak, no iha ne'ebe butaun refere mai ho ninia funsaun ida-idak ne'ebe la hanesan.

Lee moos ida ne'e :
                           ➤ Funsaun butaun sira iha keyboar
                           ➤ Funsaun butaun keyboar iha ms. word

Normalmente keyboard QWERTY iha ninia butaun ketik mais ou menus hamutuk 101 ho formatu hanesan tuir mai :
1. Alphanumeric key : butaun ne'ebe ho alfabetu sira, numeru
2. Numeric Keypad : mak parte ida iha keyboard butaun sira ne'ebe ho numeru, atu halo operasaun kontajen
3. Funtion key : butaun sira ne'ebe nia funsaun kusus, ne'ebe ligasaun ho sistema operativu no programa iha komputador laran
4. Control key : butaun ne'ebe mak atu kontrola hanesan : Home. delete, Insert, page up no seluk tan.

9. Mouse /Laho

Mouse hanesan komponente fisiku komputador ne'ebe nia funsaun hanesan input device. mouse nia modelu hanesan laho no iha fiu  ne'ebe liga ba kompuador husi port USB ka port ne'ebe iha.
Mouse iha ninia isin lolon fahe ba parte tolu maka hanesan : klike liman-loos nia funsaun atu halo menu opsaun, no klike liman-karun nia funsaun atu hili menu/opsaun, se klike dalarua maka nia funsaun atu loke programa ou aplikasaun iha komputador, butaun scroll ne'ebe kompletu ho sensor atu muda tun sae kursor. Mouse mos iha modelu oioin, iha mouse standar mouse ba jogus (gaming) mouse wireless ka baibain uza bluethoot no seluk tan.

10. Monitor

Monitor hanesan komponente fisuku komputador (hardware) ne'ebe nia funsaun atu fo sai resultadu serbisu ou fo sai informasaun grafiku, baibain hanaran (output device). Hatudu resultadu husi dadus ne'ebe mak input liu husi video card, atu utilizador bele hare dadus refere.
Tipu monitor komputador barak ne'ebe iha merkadoria agora daudaun ne'e mak : CRT (Cathode Ray Tube), LCD (Liquid Crystal Display), LED (Light Emitting Diode) no monitor Plasma. Monitor ne'ebe agora ema uza mak LCD no CRT, maibe ema barak liu maka prefere uza monitor LCD tamba monitor ida ne'e laos deit ho modelu modernu maibe mos iha forsa seluk maka poupa espasu no poupa eletrisidade. Tipu resolusaun monitor ne'ebe husi monitor LCD ho medida inchi. Ezemplu medida layar monitor 17-inchi mak ninia resolusaun 1024 x 768.

11. Sound Card

Sound card mak komponente ne'ebe nia funsaun atu maneja dadus sai audiu ka sai son/lian, no mos sai hanesan instrumentu ne'ebe mak input ka output lian ba iha komputador. Lian ka son ne'ebe sai husi komputador uza headset ka speaker, no son ne'e ita rona ne'e maneja husi sound card.

Tipu sira sound card hanesan tuir mai ne'e:

1. Sound card onboard : normalmentu sound card ida ne'e monta ona iha motherboard komputador. Sound card ida ne'e hanesan chipset ne'ebe monta direitamente iha motherboard.

2. Sound card offboard : sound card offboard ida ne'e monta iha slot PCI ka ISA, vantajen husi soundcard ida ne'e fo sai reslultadu lian diak liu kompara ho sound card onboard.

3. Sound card External : normalmente sound card ida ne'e monta iha kompuador uza port USB, sound card ida ne'e cocok atu grava lian.

12. Ventunha 

 Ventunha refere nia funsaun atu halo malirin ba komponente sira hotu iha casing laran. tamba bainhira komputador la'o serbisu komponente sira sei manas, tan ne'e ventunha mak sei halo malirin. Ventunha iha komputador PC nian cpu laran iha rua, ida mak monta iha processor leten (kusus processor ) ida seluk monta iha kasing soring (iha laran) nia mak fo malirin ba komponente sira iha kaixa CPU laran.


    Obrigadu barak tamba bele vizita ona blog Biotek-fmf no lee ona artikulu ida ne'e. espera katak ho esplikasaun iha leten bele lori ita hodi konese no hatene di'ak kona-ba komponente sira iha komputador no funsaun ida-idak nian.
OBRIGADU BARAK !!!

Recent post